De Europese Spin van het Jaar 2008
De Huisspinnen – Tegenaria
Wie kent ze niet, de grote, donkere en harige spinnen die je in het bad of de wastafel vindt? Door hun grootte en contrast met de witte ondergrond roepen ze bij veel mensen een sterke reactie van angst op. Meestal zijn dit huisspinnen, die niet giftig en dus niet gevaarlijk zijn. Toch zijn het juist deze dieren die verantwoordelijk zijn voor de slechte verstandhouding tussen mensen en spinnen.
Voor 2008 is deze huisspin van het geslacht Tegenaria uitgekozen als spin van het jaar. De keuze viel op dit dier om speciaal de aandacht te vragen voor de absoluut overbodige angst die mensen voor spinnen koesteren. Men wil juist belangstelling stimuleren voor de dieren in onze directe omgeving. Het is nu de derde maal dat de Spin van het Jaar werd gekozen met als uitgangspunt het voorkomen in heel Europa. Maar omdat niet steeds dezelfde Tegenaria soorten in alle landen voorkomen werd het geslacht Tegenaria aangewezen. Ieder land vult zijn eigen soort of soorten in waarvoor het aandacht wil vragen.
In de gehele wereld komen 130 verschillende soorten Tegenaria‘s voor en daarvan worden er ongeveer 70 in Europa gevonden. In het vrije veld bouwen deze spinnen hun web onder stenen, onder boomwortels en in andere holtes. In de omgeving van de menselijke bebouwing maken ze dankbaar gebruik van de uiteenlopende mogelijkheden die daar worden geboden.
Huisspinnen bouwen vlakke, dicht-geweven webben die uitlopen in een schuilkoker waar de spin zich ophoudt. Het zijn typische nachtdieren, die overdag onbeweeglijk in de koker weggedoken zitten en ‘s nachts op de overgang van web en koker op een prooi wachten. In huizen maken ze meestal gebruik van een hoek een kamer: de schuilkoker in de hoek en het web uitgespannen tussen de wijkende muren.
Wanneer een insect of pissebed op het web valt voelt de spin de trillingen in het web, stormt er bliksemsnel op af en bijt de prooi met zijn gifkaken. Kleine prooien worden direct meegenomen in de schuilkoker, maar grotere worden op het web achtergelaten tot het gif zijn werk heeft gedaan en pas later weggesleept. De prooien worden dus niet ingesponnen. Soms wordt de gifbeet een aantal malen herhaald. De prooi wordt in de schuilkoker gegeten.
Het formaat van deze spinnen is indrukwekkend. Mannetjes kunnen met de poten meegerekend wel 10 cm lang worden en dat formaat maakt het niet gemakkelijk mensen er van te overtuigen dat deze dieren totaal ongevaarlijk zijn. Het is proefondervindelijk bewezen dat het gif bij mensen nauwelijks uitwerking heeft. Bovendien kan deze spin niet door onze huid heen bijten en men zal hooguit een speldenprik voelen wanneer men hem met grote moeite tot bijten heeft gekregen. Dat lukt echt nauwelijks! Men kan een spin dus rustig uit het bad pakken, met de hand of met behulp van een glas en de spin buiten loslaten. Zo redt je niet alleen een spin van een zeker dood, maar je hebt ook kennis gemaakt met een interessant element van je plaatselijke natuurlijke omgeving.
In Nederland is Tegenaria atrica de meest algemene soort in en rond onze huizen. In de duinen en heidevelden, en op open plekken in het bos komt vooral Tegenaria agrestis voor.
Peter Jäger & Peter J. van Helsdingen
