Europejski pająk roku 2007
Gigantyczna Arctosa cinerea (Fabricius, 1777)
Arctosa cinerea (polska nazwa wymyk szarawy) to jeden z największych przedstawicieli rodziny pogońcowatych (Lycosidae) w Europie. Samce mają 12-14 mm, samice zaś od 14 do 17 mm długości. Ubarwienie, bardziej kontrastowe u samców, tworzą szarobrązowe i żółtoszare plamy, skutecznie maskujące w środowisku – zwłaszcza, gdy pająki pozostają nieruchome na piaszczystym lub żwirowatym podłożu (Bellmann 1997).
Pierwotnym środowiskiem A. cinerea są dynamicznie zmieniające się żwirowe lub piaszczyste brzegi naturalnych rzek i jezior, gdzie żyje w strefie pozbawionej roślinności – zwykle w odległości 0,5-1,5 m od wody. Środowiskiem wtórnym są także żwirownie i kamieniołomy. Regulacja rzek i jezior w minionych latach doprowadziła do wyginięcia tego gatunku w wielu rejonach Europy.
Przedstawiciele Arctosa cinerea są aktywni od marca do listopada. Pozostają wtedy w norkach, ukrytych często pod dużymi kamieniami lub kawałkami drewna, wykopanych w żwirze lub piasku i wyścielonych przędzą, z otworem w kierunku wody. Norki opuszczają tylko dla zdobycia pokarmu, który stanowią głównie lądowe chrząszcze, larwy muchówek, szarańczaki i inne pająki.
Od czerwca do sierpnia samice opiekują się kokonami, nosząc je przyczepione do kądziołków przędnych. Młode wykluwają się z jaj w okresie od sierpnia do października, wzrastają, noszone początkowo na grzbiecie samicy. Następnie rozpraszają się i zimują. Latem kolejnego roku osiągają dojrzałość płciową, ale potomstwo wydają dopiero po następnej zimie. Ponieważ pokolenia z różnych lat żyją w tym samym czasie, dojrzałe płciowo pająki można spotkać cały rok.
Dla przezimowania pająki przygotowują oprzędy oddalone od wody o 10-15 m – aby uniknąć powodzi. Jeśli wysoki poziom wody zdarza się latem, otwór norki zasnuwają przędzą i przeczekują w wytworzonym w ten sposób powietrznym worku.
Zasięg Arctosa cinerea rozciąga się od strefy śródziemnomorskiej poprzez Europą centralną do Skandynawii i sięga na wschód – aż po Syberię.
Dodatkowe informacje na temat europejskiego pająka roku, a także na temat zwycięzców z lat poprzednich można znaleźć na stronie Arachnologische Gesellschaft: http://arages.de/publikationen/nachweiskarten/ oraz w wydanej po polsku pracy Bellmanna Pająki, najważniejsze gatunki krajowe (Seria Przewodnik kieszonkowy, wydawnictwo Multico).
Martin Kreuels & Marek Zabka
