Europejski pająk roku 2006
Kwietnik – Misumena vatia (Clerck 1757)
Pierwszym Europejskim Pająkiem Roku wybranym na rok 2006 jest kwietnik –Misumena vatia (Clerck 1757).
Tak jak wszystkie pająki krabokształtne (rodzina ukośnikowate – przyp. tłum.), Misumena ma podobnie do krabów rozstawione na boki odnóża i stąd pochodzi nazwa tej rodziny. Przednie odnóża są dłuższe niż tylne. Gatunek ten różni się od innych europejskich gatunków zdolnością do zmiany kolorów – od żółtego do białego.
Biologia i okres dojrzałości
Kwietnik, jak inni członkowie tej rodziny, jest drapieżnikiem czyhającym na swoją ofiarę. Najczęściej zaczaja się wśród płatków kwiatów czekając na przylatujące owady. Tylnymi, krótkimi odnóżami przytrzymuje się podłoża. Przednie, znacznie silniejsze odnóża, trzyma szeroko rozłożone na boki. Chwyta nimi z zadziwiającą szybkością niczego nie podejrzewające, odwiedzające kwiaty owady, którym natychmiast wstrzykuje jad. Ofiara najczęściej jest spożywana na miejscu i wysysana przez niewielkie otwory, tak że pozostaje po niej niemal kompletny szkielet zewnętrzny.
Kwietniki, dzięki zdolności do zmiany koloru, mogą się wspaniale kamuflować zarówno na białych jak i żółtych kwiatach. Ten aktywny proces może zachodzić tylko u dorosłych samic, a ukończenie go wymaga kilku dni. Badania naukowe sugerują, że kamuflaż ten czyni pająki trudnymi do spostrzeżenia zarówno przez ofiary jak i potencjalne drapieżniki.
Dorosłe pająki można znaleźć od maja do lipca. Wczesnym latem o wiele mniejsze samce kopulują z samicami. Przebywają pewien czas na odwłoku samicy, a podczas kopulacji zwisają ze spodniej jego strony. Kokon jajowy jest ukrywany pomiędzy liśćmi połączonymi nicią pajęczą. Osobniki młodociane zimują w ściółce i dojrzewają w następnym roku.
Środowisko występowania i rozmieszczenie
Typowym środowiskiem są tereny otwarte, tak jak łąki, bagna i pola, lecz także słoneczne ścieżki i obrzeża lasów, nieużytki i ogrody. W Wielkiej Brytanii gatunek ten wydaje się występować wyłącznie na południu. Informacje ze wszystkich regionów (ze zdjęciami) są chętnie widziane (adres do korespondencji poniżej).
W Europie Misumena występuje od Skandynawii po region śródziemnomorski. Jest również spotykana w północnej Azji j i Ameryce Północnej. Pozostałych 40 gatunków z rodzaju Misumena wystepuje w regionach tropikalnych i subtropikalnych.
Cechy charakterystyczne i gatunki podobne
Wyłacznie dojrzałe samice posiadają silnie żółty lub biały kolor. Oprócz tych dwóch wariantów znajdowane są również formy pośrednie w zielono-białych tonacjach. Dodatkowo na odwłoku mogą występować czerwone pasy. Natomiast na grzbietowej stronie głowotułowia znajdują się dwa ciemne pasy. Znacznie mniejszy samiec ma ciemnobrązowy głowotułów i ciemne przednie odnóża, podczas gdy odwłok jest koloru żółtego z ciemnym wzorem. W Niemczech (również w Polsce – przyp. tłum.) jest jeszcze jeden gatunek, który może także aktywnie zmieniać kolor: Thomisus onustus. W przypadku tego gatunku zakres zmian jest większy, kolor może zmieniać się od białego do żółtego i fioletowego. Ponadto, Thomisus może być identyfikowany na podstawie dwóch garbków na odwłoku i nieznacznie wzniesionych bocznych oczu. Młode kwietniki są zielonkawego koloru, ponieważ przebywają przeważnie na zielonych częściach roślin lub liściach. W związku z tym mogą być mylone z innymi krabokształtnymi pająkami jak Diaea dorsata, Diaea pictilis, Misumenops tricuspidatus, Heriaeus mellotei iHeriaeus graminicola.
Z powodu swojego jasnego koloru i zmienności ubarwienia Misumena vatia była opisana pod więcej niż 20 nazwami gatunkowymi! Dopiero nowoczesna taksonomia i rozpoznanie odpowiednich cech umożliwiło ujawnienie tych synonimów.
Pochodzenie nazwy
Nazwa rodzaju: μισούμενος [misúmenos] (greka) – znienawidzony; μισέω [miséo] (greka) – nienawidzieć
Nazwa gatunkowa: vatius, -a, -um (łacina) – wygięte na zewnątrz (z wygiętymi odnóżami)
Europejski Pająk Roku (European Spider of the Year – ESY)
Od 2000 roku grupa ekspertów z Niemiec, Austrii i Szwajcarii wybiera corocznie jeden gatunek pająka na, na którym chce skupić szersze zainteresowanie. Po pająku topiku Argyroneta aquatica (2001) wybrano tygrzyka Argiope bruennichi (2002), darownika przedziwnego Pisaura mirabilis (2003), spachacza zielonawego Micromata virescens (2004) i skakuna arlekinowego Salticus scenicus (2005). W roku 2005 do niemieckojęzycznych krajów dołączyły Belgia i Holandia. Właściwy europejski projekt został zorganizowany na rok 2006. W ten sposób Misumena będzie reprezentować pająki od Skandynawii po Morze Śródziemne i od Irlandii po Węgry (oraz Polskę – przyp. tłum.) i powinna ukazać fascynującą stronę tych bardzo użytecznych zwierząt.
Peter Jäger, Martin Kreuels & Izabela Hajdamowicz
