Europejski Pająk Roku 2021
Guzoń pajęczarz – Ero furcata (Villers 1789)
Informacje
Zwycięzcą tegorocznej edycji European Spider of the Year (ESY) jest guzoń pajęczarz Ero furcata (Villers, 1789). Należy on do szeroko rozmieszczonej rodziny naśladownikowatych (Mimetidae). Jej polska i łacińska nazwa nawiązują do zdolności mimetycznych, choć należałoby raczej mówić o kryptycznym ubarwieniu.
Rodzina Mimetidae liczy 154 gatunki, z czego 10 znanych jest w Europie; 9 z nich sklasyfikowano w obrębie rodzaju Ero. Oprócz naszego zwycięzcy, w Europie Środkowej występują jeszcze Ero alphana (Walckenaer, 1802), E. cambridgei Kulczyński, 1991 i E. tuberculata (De Geer, 1778).
Guzoń pajęczarz jest gatunkiem o zasięgu palearktycznym. W Europie Środkowej występuje głównie na nizinach, choć odnotowano go także na obszarach górskich – aż do wysokości 1500 m. W Austrii stwierdzony go nawet na 2000 m n.p.m. Można go spotkać w różnych typach lasów i na ich obrzeżach oraz w zakrzewieniach. Żyje na powierzchni ziemi i na roślinach. Czasami wkracza na niższe części pni drzew. Preferuje ciepłe stanowiska. Jest gatunkiem na tyle rozpowszechnionym, że nie ma statusu zagrożonego.
W Polsce E. furcata notowany jest z różnych części kraju.
Długość ciała samców waha się od 2,5 do 3 mm, a samic od 4,5 do 4,8 mm. Głowotułów jest wzniesiony w części środkowej, jasnobrązowy z charakterystycznym czarnym wzorem. Odwłok jest dość krótki i owalny, jasnobrązowy do żółtego, z ciemnymi plamami i dwoma guzkowatymi wzniesieniami w części przedniej. Nogi mają ciemniejsze obrączki, a pierwsze dwie pary są dłuższe niż pozostałe.
Angielska nazwa (pirate spider = pająk pirat) odnosi się do zachowania, a zwłaszcza do sposobu polowania. Guzoń własnych sieci nie buduje, natomiast napada na inne pająki. Zwykle wieczorem i nocą wkracza na ich sieci i wprawia je w wibracje, naśladując szamoczącą się ofiarę. Zwabiony właściciel sieci jest atakowany, chwytany w długie przednie nogi i zabijany jadem. Cios zwykle trafia w nogę ofiary. Po uśmierceniu, podobnie jak inne pająki, guzoń trawi ofiarę poza ciałem, a następnie wysysa pożywny koktajl, pozostawiając jedynie pusty oskórek. W Polsce poluje m.in. na gatunki z rodzajów Theridion i Meta.
W ciągu dnia guzoń siedzi z podkurczonymi nogami, ukryty po spodniej stronie liści, więc trudno go dostrzec. Łatwiej znaleźć charakterystyczne kokony z jajami; są w kształcie kropli o średnicy ok. 4 mm, a ich ścianki tworzy kilku warstw przędzy. Warstwa wewnętrzna zbudowana jest z delikatnych białych nici, środkowa z nici grubszych i gęsto utkanych, a zewnętrzną – z poplątanych, mocnych włókien. Kokon wisi pod liściem albo na patyczku, na cienkiej i sztywnej nici długości ok. 15 mm. Ma to chronić przed drapieżcami, choć osy z rodziny Ichneumonidae atakują nawet do 40% kokonów. W kokonie jest tylko 6–8 jaj, a młode wykluwają się po przezimowaniu, pod koniec wiosny osiągają dojrzałość płciową, kopulują i składają kokony, z których w ciągu lata wykluwają się młode. W ten sposób osobniki Ero furcata można znaleźć przez cały rok.
Dlaczego Ero furcata wybrano pająkiem roku 2021?
Najważniejszym powodem jest jego “bandycki” sposób życia i polowania. W Europie podobnych gatunków jest niewiele. Powodem drugim jest charakterystyczna budowa kokonu, który jest ilustracją rozmaitych zastosowań przędzy.
Podobnie jak w latach poprzednich, badacze, którzy dokonali wyboru, pragną zwrócić uwagę na mniej znane gatunki pająków, które jednocześnie wykazują interesujące aspekty biologii.
Mamy nadzieję, że powyższy opis i fotografia pozwolą naszego zwycięzcę rozpoznać, a przez to zdobyć aktualne informacje o jego biologii rozmieszczeniu, a do sieci trafią fotografie guzonia i jego kokonów.
Wybór Europejskiego Pająka Roku 2021 został dokonany przez 84 arachnologów z 27 krajów Europy. Koordynatorem głosowania było Natural History Museum of Vienna, we współpracy z Arachnologischen Gesellschaft (AraGes) i European Society of Arachnology (ESA).
Christoph Hörweg & Marek Żabka
