2014 Linyphia triangularis

Spider of the Year 2014

The common hammock-weaver

Linyphia triangularis (Clerck 1757)

Linyphia triangularis

Linyphia triangularis

Information

The common hammock-weaver Linyphia triangularis (Clerck 1757) belongs to the family Linyphiidae. After the jumping spiders this is, with 4,461 species, the second most abundant spider family in the world. Europe as a whole has 1,248 species of linyphiid, central Europe 493.

Contacts

Maps and photos

Literature

Information in other languages

--ALBGCZDEESFIITNLPLSE

Merimanga Europiane e vitit 2014

Endësja e zakonshme e varur e rrjetave – Linyphia triangularis (Clerck 1757) Endësja e zakonshme e varur e rrjetave Linyphia triangularis (Clerck 1757) i përket familjes Linyphiidae. Kjo është familja e dytë me numrin më të madh të merimangave në botë, pas merimangave kërcyese, me 4,461 lloje. Në të gjithë Europën gjenden 1,248 lloje të familjes Linyphiidae, ndërsa vetëm Europa qendrore ka 493 lloje. Merimangat endëse të zakonshme të varura të rrjetave, karakterizohen nga ndërtimi i rrjetës së tyre. Të gjitha llojet ndërtojnë një shtrat të varur ose një rrjetë në formë tende nga e cila ato kanë marrë edhe emrin e tyre të përgjithshëm. Endësja e zakonshme e varur e rrjetave është shumë atipike për anëtarët e kësaj familje, për arsye të përmasave të mëdha të saj dhe të shenjave të qarta dalluese në cefalotoraks, tipare të cilat i bëjnë këto merimanga shumë të lehta për tu identifikuar. Në Europën qendrore kjo është, deri diku, merimanga endëse e varur e rrjetave e hasur më shpesh. Ajo gjendet përgjatë pjesës më të madhe të Palaearktikut dhe shpërndarja e këtij lloji shtrihet nga zona me klimë të butë deri në zonat subtropikale. Ajo gjendet në të gjitha shtetet Europiane përveç Islandës dhe shpërndarja e saj gjatësore varion nga rajonet e rrafshëta dhe kodrinore deri në rajonet malore. Në termat e habitateve, ky lloj është mjaft i paspecializuar dhe gjendet si një 'përgjithësues' në pyjet me lagështirë ose në të gjitha zonat e hapura të tilla si livadhet, anës pyjeve, parqe dhe kopshte. Ajo mund të gjendet në mjedise të përshtatshme në një numër shumë të madh dhe në termat e mbrojtjes së natyrës ajo është konsideruar si "jo e rrezikuar". Merimangat endëse të zakonshme të rrjetave të varura, zakonisht e ndërtojnë rrjetën e tyre në bar ose në pjesën e poshtme të shkurretave afër me tokën. Si në shumë shembuj të llojeve të kësaj familje, rrjeta përbëhet nga një fletë horizontale e lidhur në pjesën e poshtme me tokën, sipër së cilës vendoset një rrjetë e "fijeve udhëtuese" të çlirëta, rreth 20 cm e lartë. Merimanga pothuajse gjithmonë qëndron kokëposhtë nën rrjetë. Preja zakonisht ngatërrohet me "fijet udhëtuese" dhe më pas rrëzohet mbi rrjetë, ku dhe kapet nga merimanga. Preja tipike e tyre përfshin insekte të vogla si mushicat, miza të vogla dhe brumbuj. Gjatësia e trupit tek të dyja sekset është rreth 5-7 mm. Cefalotoraksi ka ngjyrë bezhë në kafe me pjesët anësore të zeza në kafe dhe një bandë të zezë në mes, e cila ndahet diku afër mesit të cefalotoraksit duke vazhduar përpara. Kjo shenjë dalluese ngjason me një pirun të kthyer sipër. Abdomeni është i verdhë në të bardhë, në mesin e të cilit ndodhet një bandë e gjerë me pjesët anësore ngjyrë kafe të errët, e cila ngushtohet aq shumë herë, saqë shpesh është e dallueshme një strukturë tipike me njolla trekëndore. Në pjesën anësore janë gjithashtu të dukshme bandat dhe njollat kafe; pjesa e poshtme ka ngjyrë kafe të errët në të zezë. Këmbët janë me ngjyrë bezhë në kafe. Meshkujt dallohen nga femrat pasi kanë një abdomen dukshëm më të hollë si dhe pjesët e gojës i kanë të zmadhuara. Gjithashtu edhe ngjyrimi i tyre është më shumë i kuq në kafe. Ekziston mundësia që ky lloj të ngatërrohet me Linyphia tenuipalpis e cila është pak më e vogël dhe preferon habitate më të ngrohta. Për më tepër, merimangat adulte i gjejmë diku nga javët e para të Qershorit deri në Tetor. Në raste pasigurie, një identifikim i saktë është i mundur vetëm nëpërmjet studimit të organeve gjenitale me anë të mikroskopit. Individët adultë të merimangës së zakonshme endëse të rrjetave të varura gjenden nga muaji Gusht deri në muajin Tetor. Në Europën qendrore çiftëzimi në shumicën e rasteve realizohet në Shtator. Gjatë kësaj kohe meshkujt varen përreth rrjetës së femrës. Gjatë kopulimit edhe mashkulli pozicionohet me kokëposhtë, përballë femrës, dhe fut pedipalpet e tij njëri pas tjetrit në hapjen e organit gjenital të saj. Merimangat e vogla pasardhëse dimërojnë brenda në kokon. Linyphia triangularis ishte paracaktuar për të qenë merimanga e vitit: ajo nuk është vetëm një përfaqësuese e thjeshtë e kësaj familje të spikatur të merimangave, me rrjetë të shtresëzuar lehtësisht të dukshme. Ajo gjithashtu shfaq aspekte interesante biologjike: femrat e tërheqin mashkullin brenda në rrjetë për tu çiftëzuar duke përdorur një feromon seksual dhe meshkujt gjithashtu shfaqin një sjellje të "ruajtjes së çiftëzimit" në aspektin e qëndrimit për pak kohë në rrjetën e femrës - madje edhe pas çiftëzimit - me qëllim për "t'a mbrojtur" atë nga meshkujt e tjerë. Në këtë mënyrë ai mund të sigurojë që të mos ndodhë një çiftëzim tjetër dhe që në të vërtetë janë gjenet e tij që do të kalohen në brezin tjetër. Gjithashtu në këtë vit, vjeshta do të jetë një kohë e përshtatshme për të hasur merimangën e vitit 2014. Rrjeta është gjëja e parë që ju do të zbuloni, pas së cilës sigurisht që ia vlen të shikoni më nga afër!

Contact Albania

Dr. Blerina Vrenozi, Qendra Kërkimore e Florës dhe Faunës, Fakulteti i Shkencave të Natyrës, Tirana, Albania bvrenozig(a)mail.com

Европейски паяк за 2014 година

Обикновеният хамаков тъкач – Linyphia triangularis (Clerck 1757) Обикновеният хамаков тъкач Linyphia triangularis ( Клерк 1757) принадлежи към семейство Linyphiidae. След скачащите паяци това е  второто най-богато паяково семейство в света - 4461 вида. Европа като цяло има 1248 вида линифи, Централна Европа 493, а България 128. Обикновените хамакови тъкачи се характеризират с техния мрежови конструкции. Те се свеждат до изграждането на хамак или навес, от където произлиза и името на паякът. Обикновеният хамаков тъкач  със своите големи размери и ясни обозначения върху главогръда е нетипичен за членовете на това семейство,  но тези характеристики го правят доста лесен за идентифицирне. Може да се каже, че в Централна Европа и в България, обикновеният хамаков тъкач е най-често срещаният вид от това семейство.
Разпространението на вида обхваща Палеарктика - умерените до субтропичните зони. Среща се във всички европейски страни с изключение на Исландия, разпределен в диапазона от равнини и хълмове до планинските региони.

По отношение на местообитанията, този вид е доста непретенциозен, като се среща, както във влажни гори, така и в открити площи, ливади и поляни, окрайнините на горите, паркове и градини. При подходящи условия, той изгражда многочислени популации и затова в природозащитно отношение се счита за "не застрашен".

Мрежата на обикновения хамаков тъкач, обикновено се изгражда в трева, подраст или храсти. Както при повечето членове на семейството, тя се състои от висящ хоризонтален лист - пелена, закачена с хлабави паяжинни "жици" с дължина ок. 20 см. Паякът почти винаги седи с главата надолу под пелената. Жертвата, обикновено се сблъсква с "жиците" и след това пада върху листа, където се улавя от паякът. Плячката са малки насекоми като комари, малки мушици и бръмбари.

Дължината на тялото и при двата пола е около 7.5 mm. Главогръдът е бежово - кафяв на цвят с черно -кафяви краища и черна ивица по средата. Така окраската напомня на камертон. Коремът е жълт до бял, по средата с широка, тъмно кафяво цветена по края лента, съставена от типични триъгълни петна. Странично, също се наблюдават кафяви ивици и петна; долната страна е тъмно кафява до черна. Краката са бежово - кафяви. Мъжките могат да бъдат различени по забележимо по-тънкия корем и уголемени челюсти. При оцветяването им, има тенденция към по-интензивно червено-кафяво. Има е възможност за объркване на този вид с друг хамаков тъкач Linyphia tenuipalpis, който е малко по-малък и предпочита по-топлите местообитания. Освен това, възрастните индивиди се появят малко по-рано, от юни до октомври. Когато не сме сигурни, точната идентификация е възможна само чрез изучаване на половите органи под микроскоп.

Възрастните индивиди на обикновения хамаков тъкач се срещат от август до октомври. В Централна Европа, чифтосването се извършва през септември, а в България и по-рано. Брачният период започва, когато мъжкият започне да се разхожда около мрежата на женската. При копулацията мъжкият също седи с главата надолу, застава срещу женската, и поставя своите педипалпи една след друга в гениталиите й отвори. Потомството презимува в пашкул.

Linyphia triangularis бе избран да бъде паяк на годината, не защото това е просто най-често срещаният представител на това семейство, с прекрасна пеленовидна мрежа, а и поради интересната му биология. Женските привличат мъжките за чифтосване с помощта на секс феромони, а мъжките показват защитно поведение при чифтосването. Те остават за известно време върху мрежата на женската, след чифтосванто - за да я "защитят" от другите мъже. По този начин мъжкият може да гарантира, че само неговите гени ще се предадат на следващото поколение.

Надяваме се, че и през тази година есента ще бъде подходящото време за среща с паякът на годината. Мрежата е първото нещо, което ще откриете, а след това със сигурност ще забележите и него ако погледнете по-отблизо !

Evropský pavouk roku 2014

Plachetnatka keřová – Linyphia triangularis (Clerck 1757) Plachetnatky (čeleď Linyphiidae) jsou s 4 700 popsanými druhy po skákavkách druhově nejbohatší čeledí pavouků. V temperátních zónách, včetně České republiky, se dokonce jedná o pavoučí čeleď druhově vůbec nejbohatší. Z Evropy je známo 1250, z Česka 310 druhů. Jedná se o lehké pavouky snadno a ochotně se šířící větrem. Jejich dobrá migrační schopnost je obzvlášť výhodná v mírných pásech, které musely být po každé době ledové znovu kolonizovány. Své české jméno dostaly plachetnatky podle své lapací sítě – horizontálně upředené plachetky. Většina plachetnatek jsou drobné, nenápadně zbarvené druhy. Poměrně velká a pestře zbarvená plachetnatka keřová je jednou z mála výjimek. Plachetnatka keřová byla popsána již v roce 1757 švédským entomologem Carlem Alexanderem Clerckem. Zasvěcenému čtenáři neunikne, že popis tohoto druhu o rok předchází vydání Linného díla Systema Naturae zakládajícího dvojslovné zoologické názvosloví. Protože Clerckovy Pavouci Švédska (Svenska Spindlar) dodrželi dosud všechna pravidla ustanovená Linnéem, byli uznáni jako vůbec první dílo, které uveřejnilo dosud platná jména živočichů. Plachetnatka keřová se vyskytuje v mírném pásu a subtropech téměř celé Palearktické oblasti. V Evropě chybí jen na Islandu. U nás se vyskytuje od nížin až do hor, na široké škále biotopů včetně lesů, luk, lesních okrajů, sadů, parků a zahrad. Na vhodných biotopech bývá velice hojná. Sítě si staví na bylinné vegetaci nebo na křovinách, poměrně blízko země. Lapací síť je tvořena poměrně velkou plachetkou a nad ní asi 20 cm vysokou řídkou spletí vláken. Síť je obzvláště nápadná za ranní rosy. Pavouk je téměř vždy zavěšen hlavohrudí dolů na spodní straně plachetky. Lov probíhá většinou tak, že kořist narazí do horní spleti vláken a spadne na plachetku, kde na ní číhá pavouk. Obvykle se jedná o drobný hmyz, především mouchy a brouky. Délka těla plachetnatky keřové je 5–7 cm. Hlavohruď je bledě hnědá, s černohnědými okraji, uprostřed s černým podélným pruhem, vepředu rozvětveným jako ladicí vidlička pro tón A. Spodní strana hlavohrudi (destička zvaná sternum) je černá. Zadeček je bledě žlutý až bílý, na hřbetě se širokým podélným hnědým zaškrcovaným pásem s tmavšími okraji. Laloky pásu vypadají jako špice pěti na sobě poskládaných trojúhelníků s vrcholem směřujícím dopředu. Proto dal Carl Clerck tomuto pavoukovi latinské jméno „tringularis“. Bříško zadečku je tmavohnědé. Nohy jsou bledě hnědé, nezřetelně kroužkované. Samci jsou tmavší, zbarvení více do červenohněda, mají štíhlejší zadeček a prodloužené chelicery. Vidlicovitě rozvětvený podélný pruh na hlavohrudi má z našich velkých plachetnatek již jen plachetnatka teplomilná (Linyphia tenuipalpis). Jedná se o vzácný druh, který u nás byl dosud nalezen na jediné lokalitě: na stepi na vrchu Raná v nejteplejší části Českého středohoří. První dospělci tohoto druhu se na rozdíl od plachetnatky keřové objevují již v jarních měsících. Jsou o něco menší a mají výrazněji kroužkované nohy. Pod mikroskopem lze tyto dva druhy snadno rozlišit na základě odlišného tvaru kopulačních orgánů. Dospělci plachetnatky keřové se objevují od července do října. K páření dochází obvykle v září. Panenská samice produkuje pohlavní feromon, jímž „parfémuje“ vlákna své lapací sítě. Nezřídka se stává, že takto přiláká více samců najednou, kteří pak musejí o samici bojovat. Jejich souboje připomínají klání brouků roháčů – zahákují do sebe své prodloužené chelicery a snaží se soupeře shodit ze sítě. Vítěz pak má privilégium se se samicí spářit. Při kopulaci jsou partneři vzhůru nohama, zavěšení na spodní straně plachetky sítě. Samec „podleze“ hlavohruď samice a střídavě zavádí oba svoje kopulační orgány do epigyny – kopulačního orgánu samice. Po kopulaci samec zničí síť samice, aby nadále nepřitahovala další samce a navíc samici po nějakou dobu před novými nápadníky hlídá. Zajišťuje si tak otcovství u budoucího potomstva. Záhy po kopulaci naklade samice vajíčka a uzavře je do pavučinového kokonu. Uvnitř něho vylíhlá mláďata přezimují. Na jaře z kokonu vylezou a rozutečou se hledat místa, kde si postaví svojí vlastní síť. Na podzim se rozhlédněte po charakteristických sítích plachetnatky keřové. Určitě na nich najdete samičku, při troše štěstí i bojující, kopulující nebo jen hlídající samečky. Milan Řezáč

Zbytek

Dr. Milan Řezáč, Biodiversity Lab, Crop Research Institute, Drnovská 507, 161 06 Praha 6 – Ruzyně, Czechia rezac(a)vurv.cz

Europäische Spinne des Jahres 2014

Die Gemeine Baldachinspinne – Linyphia triangularis (Clerck 1757) Die Gemeine Baldachinspinne Linyphia triangularis (Clerck 1757) gehört zur Familie der Baldachinspinnen (Linyphiidae). Diese Familie stellt weltweit nach den Springspinnen (Salticidae) die meisten Vertreter, nämlich 4.461; in Europa bilden die Baldachinspinnen mit 1.248 Arten sogar die größte Spinnenfamilie; in Mitteleuropa kommen 493 Arten vor. Die Familie der Baldachinspinnen ist charakterisiert durch den Netzbau, alle Arten bauen – wie der Name schon sagt – ein baldachinartiges Deckennetz. Die Gemeine Baldachinspinne selbst ist im Gegensatz zu vielen anderen Vertretern ihrer Familie aufgrund ihrer Größe und ihrer auffälligen Zeichnung auf dem Vorderkörper einigermaßen leicht zu identifizieren. Sie ist die mit Abstand häufigste Baldachinspinne in Mitteleuropa. Sie besiedelt große Teile der Paläarktis, ihr Verbreitungsgebiet umfasst die gemäßigten bis subtropischen Zonen. Sie kommt außer auf Island in ganz Europa vor, ihre Höhenverbreitung reicht von der Ebene und Hügellagen bis hinauf in montane Gebiete. Die Art ist hinsichtlich ihres Lebensraumes wenig spezialisiert; als „Generalist“ trifft man sie in nicht zu feuchten Wäldern ebenso an wie in offenen Flächen aller Art, seien es Wiesen, Waldränder, aber auch Parks und Gärten. Sie kann in allen geeigneten Lebensräumen sehr zahlreich vorkommen und ist somit aus naturschutzfachlicher Sicht als „ungefährdet“ einzustufen. Das Netz der Gemeinen Baldachinspinne wird meist niedrig über dem Boden, in Gräsern, Stauden und Sträuchern angelegt. Es besteht wie bei den meisten Vertretern der Familie aus einem nach unten gespannten horizontalen Netzteppich, über dem ein ca. 20 cm hohes Geflecht aus sehr lockeren "Stolperfäden" angelegt ist. Die Spinne sitzt fast immer in ückenlage an der Unterseite des Netzteppichs. Die Beute stößt meist gegen die Stolperfäden und fällt dann auf den Netzteppich, wo sie von der Spinne erbeutet wird. Das sind meist kleinere Insekten wie Mücken, und winzige Fliegen bzw. Käfer. Die Körperlänge beträgt bei beiden Geschlechtern etwa 5-7 mm. Der Vorderkörper ist beigebraun gefärbt und schwarzbraun gerandet mit einem schwarzen Mittelband, das sich etwa in der Mitte des Vorderkörpers nach vorn teilt. Diese Zeichnung erinnert an eine Stimmgabel. Der Hinterkörper ist gelblich-weiß mit einem breiten braunen, dunkel gerandeten Mittelband, das mehrfach eingeschnürt ist, wodurch manchmal typische dreieckige Flecken zu sehen sind. Seitlich sind ebenfalls braune Bänder und Flecken sichtbar, die Unterseite ist dunkelbraun bis schwarz. Die Beine sind einfarbig beigebraun. Männchen unterscheiden sich durch einen deutlich schmaleren Hinterkörper und vergrößerte Chelizeren. Auch geht die Färbung mehr ins rotbraune hinein. Verwechslungsmöglichkeiten sind v.a. mit Linyphia tenuipalpis gegeben, die eine Spur kleiner ist und auch warme Lebensräume bevorzugt. Desweiteren sind die erwachsenen Tiere schon etwas früher, von Juni bis Oktober, zu finden. In Zweifelsfällen ist eine genaue Differenzierung nur durch eine mikroskopische Untersuchung der Geschlechtsorgane möglich. Geschlechtsreife Tiere der Gemeinen Baldachspinne treten von August bis Oktober auf. Paarungen finden in Mitteleuropa vor allem im September statt. Die Männchen halten sich zu dieser Zeit ständig im Netz der Weibchen auf. Zur Kopulation sitzt das Männchen ebenfalls in Rückenlage vor dem Weibchen und führt abwechselnd seine Taster (Pedipalpen) in die Geschlechtsöffnung (Epigyne) des Weibchens ein. Die Jungtiere überwintern im Eikokon. Linyphia triangularis ist prädestiniert als Spinne des Jahres: sie ist nicht nur der häufigste Vertreter dieser prominenten Spinnenfamilie mit wunderbaren, leicht sichtbaren Deckennetzen, sie zeigt auch interessante biologische Aspekte: die Weibchen locken mit Sex-Pheromonen die Männchen ins Netz zur Paarung und die Männchen selbst zeigen ein als „mate guarding“ bezeichnetes Verhalten, bei dem sie selbst nach der Paarung noch einige Zeit beim Weibchen verbleiben, um es vor weiteren Männchen zu „schützen“ – d.h. dabei soll sichergestellt werden, dass es zu keiner weiteren Paarung mehr kommt, damit wirklich die eigenen Gene an den Nachwuchs weitergegeben werden. Auch in diesem Jahr ist der Herbst die geeignete Jahreszeit, der Spinne des Jahres zu begegnen. Die Netze kann man zuerst entdecken und dann lohnt es sich auf jeden Fall, einen genaueren Blick hineinzuwerfen!

Kontakt Österreich und Deutschland

Mag. Christoph Hörweg, Naturhistorisches Museum Wien, 3. Zoologische Abteilung, Burgring 7, A-1010 Wien, Österreich christoph.hoerweg(a)nhm-wien.ac.at

Araña Europea del Año 2014

La tejedora de hamacas común – Linyphia triangularis  (Clerck 1757) La tejedora de hamacas común Linyphia triangularis (Clerck 1757) pertenece a la familia Linyphiidae. Tras las arañas saltadoras ésta es, con 4461 especies, la segunda familia de arañas más abundante del mundo. Europa tiene en total 1248 especies de linífidos, con 493 en Europa central y 267 en España. Las tejedoras de hamacas se caracterizan por la forma de su tela. Todas las especies construyen una tela en forma de hamaca o de domo, que da pie a su nombre común. La tejedora de hamacas común es bastante inusual para la familia debido a su gran tamaño y a las manchas claras en el cefalotórax, rasgos que la hacen fácil de identificar. En Europa central es, de lejos, la tejedora de hamacas más frecuente. Se encuentra en gran parte del Paleártico; está presente en todos los países europeos excepto Islandia. Su distribución latitudinal incluye tanto la zona templada como zonas subtropicales y altitudinalmente ocupa desde llanuras y colinas hasta regiones montanas. En cuanto al hábitat, esta especie está muy poco especializada y se encuentra como "generalista" en bosques húmedos o en todo tipo de áreas abiertas como prados, bordes de bosques, parques y jardines. En los ambientes favorables puede aparecer en grandes cantidades y, por tanto, no se considera amenazada desde el punto de vista de la conservación. La tela de la tejedora de hamacas común normalmente se teje en la hierba, cerca del suelo. Como en muchos otros casos en esta familia, consta de una lámina horizontal unida al suelo por su parte inferior y con una maraña superior de "hilos de choque" de unos 20 cm de altura. La araña suele situarse boca arriba en la cara inferior de la lámina. Las presas suelen tropezar en los "hilos de choque" y como consecuencia caen sobre la lámina, donde son capturadas por la araña. Las presas habituales son insectos pequeños como mosquitos, moscas pequeñas y escarabajos. La longitud del cuerpo en ambos sexos es de unos 5–7 mm. El cefalotórax es de pardo a beige y tiene bordes pardo-negruzcos, así como una banda negra central, que se divide en la mitad delantera del cefalotórax, como un diapasón. El abdomen es de amarillo a blanco con una banda ancha de borde pardo oscuro a lo largo de la parte central; la banda tiene varias constricciones a lo largo de su longitud, lo cual da a menudo un patrón característico de parches triangulares. En los flancos también se ven bandas y parches pardos; la parte ventral es de pardo oscura a negra. Las patas son simplemente pardo-beige. Los machos se diferencian por su abdomen considerablemente más delgado, así como por sus piezas bucales más alargadas. Su coloración también suele ser más pardo-rojiza. Es posible confundir a esta especie con Linyphia tenuipalpis que es un poco menor y prefiere hábitats más cálidos. Además, los adultos aparecen un poco antes, de junio a octubre. En caso de duda, la identificación precisa sólo es posible mediante el examen de los órganos genitales con una lupa binocular. Los ejemplares adultos de la tejedora de hamacas común se encuentran de agosto a octubre. En Europa central el apareamiento tiene lugar principalmente en septiembre. Los machos frecuentan las telas de las hembras durante este periodo. Para la cópula, el macho también se coloca boca arriba, frente a la hembra, e inserta sus pedipalpos secuencialmente en la apertura genital de aquella. Las arañitas pasan el invierno en el capullo de seda que envuelve a la puesta. Linyphia triangularis estaba predestinada a ser una araña europea del año: no sólo es el representante más común de esta importante familia de arañas, con fabulosas telas laminares muy fáciles de encontrar. Además, muestra aspectos biológicos interesantes: las hembras atraen a los machos a la tela para el apareamiento usando una feromona sexual y los machos también muestran un comportamiento de "escolta de la pareja", en virtud del cual permanecen un tiempo en la tela de la hembra -incluso tras aparearse- a fin de "protegerla" de otros machos. De ese modo los machos pueden asegurarse de que no tiene lugar ningún otro apareamiento y de que son realmente sus genes los que se transmiten a la siguiente generación. Este año, el otoño será un periodo adecuado para encontrar a la araña europea del año. Lo primero que descubrirás es su tela, momento en el cual valdrá la pena echar un vistazo más detenidamente.

Contacto España

Dr. Marcos Méndez, Área de Biodiversidad y Conservación, Universidad Rey Juan Carlos, c/ Tulipán s/n, E-28933 Móstoles (Madrid) España marcos.mendez(a)urjc.es

Eurooppalainen vuoden hämähäkki 2014

Kolmioriippuhämähäkki – Linyphia triangularis (Clerck 1757) Linyphia triangularis (Clerck, 1757) kuuluu riippuhämähäkkien heimoon (Linyphiidae). Hyppyhämähäkkien jälkeen riippuhämähäkit ovat maailman toiseksi lajirikkain hämähäkkiheimo (noin 4500 lajia). Euroopassa on noin 1250 ja Suomessa 280 riippuhämähäkkilajia. Riippuhämähäkit kutovat heimolle tyypillisen riippumattomaisen pyyntiverkon. Linyphia triangularis on hieman epätavallinen heimonsa edustaja suuren kokonsa (ruumiin pituus 5-7 mm) ja selvien värikuvioiden johdosta. Näiden perusteella se on aika helppo tunnistaa jo jonkin matkan etäisyydeltä, ja se onkin yleisimmin havaittu riippuhämähäkkilaji luonnossa. Lajia tavataan suuressa osassa palearktista aluetta ja sen levinneisyys kattaa lauhkean ja subtrooppisen vyöhykkeen. Euroopassa se on löydetty Islantia lukuun ottamatta kaikista maista ja se esiintyy alankomailta vuoristovyöhykkeille. Suomessa laji on hyvin yleinen maan etelä- ja keskiosissa. Elinympäristönsä suhteen lajilla on varsin vähäisiä vaatimuksia, sitä tavataan niin metsissä kuin kaikenlaisilla avoimilla paikoilla, kuten niityt, metsänreunat, puistot ja puutarhat. Se esiintyy sopivilla paikoilla usein hyvin runsaslukuisena eikä ole missään uhanalainen laji. Linyphia triangularis-lajin pyyntiverkko on monasti kudottu aluskasvillisuuteen suhteellisen lähelle maanpintaa, mutta usein se on nuorten puiden, kuten kuusentaimien, oksistossa. Kuten useilla riippuhämähäkkilajeilla se koostuu horisontaalisesta mattomaisesta verkko-osasta, joka on kiinnitetty seiteillä alapuolelta olevaan kasvillisuuteen ja jonka yläpuolella on noin 20 cm korkuinen löyhien pyyntisiimojen verkosto. Hämähäkki oleskelee tavallisesti selkä alaspäin verkon alapinnalla. Kun saalis törmää pyyntisiimoihin ja putoaa mattomaiselle verkolle, hämähäkki pyydystää sen. Tyypillistä saalista ovat pienet lentävät hyönteiset, kuten sääsket, pienet kärpäset ja kovakuoriaiset. Ruumiin pituus on molemmilla sukupuolilla noin 5-7 mm. Eturuumis on väriltään kellanruskea, päältäpäin katsottuna sen reunat ovat tummat ja keskiviivassa on tumma juova, joka jakautuu kahdeksi haaraksi etuosassa. Näin muodostuu kaksipiikkistä haarukkaa tai äänirautaa muistuttava kuvio. Takaruumis on valkea tai hieman kellertävä ja siinä on leveä ruskea tummalaitainen keskijuova, jossa on lukuisia kaventumia. Lajille tyypillinen kolmiokuviointi (josta se on saanut nimensä) on nähtävissä tässä keskijuovassa. Takaruumiin sivuilla on ruskeat juovat ja tummia täpliä, vatsapuoli on tummanruskea tai musta. Raajat ovat kellanruskeita. Koiraat eroavat naaraista hoikemman takaruumiin ja suurempien suuosien johdosta. Niiden yleisväritys on hieman punaruskeampi kuin naaraiden. Laji on mahdollista sekoittaa samannäköiseen lähilajiin Linyphia tenuipalpis, joka on hieman pienempi ja suosii lämpimämpiä elinpaikkoja. Se elää meillä vain etelässä, lähinnä lounaissaaristossa, ja sen aikuisia yksilöitä tavataan jonkin verran aikaisemmin kuin Linyphia triangularis-lajin aikuisia. Varma lajinmääritys vaatii sukuelinten mikroskooppitarkastelun. Aikuisia Linyphia triangularis-yksilöitä tavataan loppukesän ja alkusyksyn aikana, erityisesti elo-syyskuussa. Tällöin koiraat etsiytyvät naaraiden verkkoihin. Parittelussa koiras on verkossa selkä alaspäin naaraan edessä ja siirtää spermaa työntämällä vuoron perään leukaraajansa (pedipalpit) naaraan sukuaukkoon. Jälkeläiset talvehtivat munakotelossa. Linyphia triangularis on sopiva vuoden hämähäkiksi: se ei ole vain heimonsa runsaslukuisimpia lajeja, jonka pyyntiverkot ovat helposti havaittavia. Siihen liittyy myös mielenkiintoisia biologisia näkökohtia: naaraat houkuttelevat koiraita verkkoihinsa parittelemaan käyttämällä feromonia ja koiraat osoittavat vartioimiskäyttäytymistä pysyttelemällä naaraan verkossa parittelun jälkeen estääkseen naaraan parittelun muiden koiraiden kanssa. Näin paritellut koiras voi varmistaa, että sen omat geenit todellakin siirtyvät seuraavaan sukupolveen. Tämän vuoden syyspuolella on taas aika kohdata vuoden hämähäkki. Pyyntiverkko on helppo havaita, etenkin kasteisina aamuina, ja sitten voi suunnata katseensa lähemmäs löytääkseen verkon omistajan. Christoph Hörweg Suomenkielinen versio: Seppo Koponen

Yhteydenotot Suomi

Seppo Koponen, Eläinmuseo, Turun yliopisto, 20014 Turku sepkopo(a)utu.fi

Il Ragno Europeo dell’anno 2014

Linyphia triangularis (Clerck 1757) I Linyphiidae, a cui appartiene il ragno europeo dell’anno 2014 Linyphia triangularis (Clerck 1757), sono una delle famiglie di ragni più diversificate in termini di specie. Secondi soltanto ai Salticidae, i Linyphiidae contano infatti 4482 specie al mondo, 1248 specie in Europa e circa 500 in Italia. Non tutti i Linyphiidae tessono lo stesso tipo di tela: nel caso di L. triangularis la tela è costituita da una formata da strato orizzontale al quale il ragno si aggrappa a testa in giù e da una serie di fili disposti irregolarmente, al di sopra e al di sotto del piano orizzontale. A cusa delle dimensioni e della colorazione, L. triangularis è un Linyphiidae relativamente atipico. A differenza della maggior parte dei Linyphiidae infatti, che sono piccoli e uniformi questa specie è relativamente grande e esibisce una livrea caratteristica. Si ritrova frequentemente in tutto il Paleartico e a sud fino alla zona subtropicale. La specie è segnalata in tutte le nazioni europee con l’eccezione dell’Islanda. La distribuzione altitudinale è ampia, passando dalle pianure fino al piano montano. Non si tratta di un ragno specializzato nella scelta dell’habitat. L. triangularis colonizza indifferentemente un’ampia varietà di ambienti aperti o chiusi come prati, pascoli, giardini, parchi, cespuglieti e boschi. Localmente può essere molto abbondante. Il suo status di conservazione non è minacciato. La tela viene costruita tra l’erba o tra i cespugli, vicino al terreno. Le prede (soprattutto piccoli insetti volatori) generalmente impattano sul groviglio di fili superiore e cadono sul piano orizzontale, dove vengono catturati. Allo stadio adulto sia maschi sia le femmine misurano tra i 5 e i 7 mm. Il cefalotorace è bruno chiaro con margini più scuri e una banda scura centrale che si apre distalmente in due rami, a ricordare la forma di un diapason. L’addome è bianco-giallo con una banda centrale scura che forma un caratteristico motivo a triangoli (da cui l’epiteto specifico triangularis). Lateralmente sono visibili una banda marrone con alcune macchie chiare. L’addome e le zampe sono scure, uniformi. I maschi si caratterizzano per la forma più snella, le parti boccali ingrossate e la colorazione più tendente al bruno rossiccio. La specie può essere confusa con altri Linyphiidae di aspetto simile che vivono negli stessi ambienti. Come nella maggior parte dei casi per una identificazione corretta è sempre raccomandabile l’esame dei genitali al microscopio. Gli adulti si ritrovano da Luglio a Ottobre e l’accoppiamento avviene in genere in Agosto-Settembre. In questo periodo i maschi si possono ritrovare sulle tele delle femmine. Durante la copula il maschio si posiziona di fronte alla femmina (entrambi a testa in giù) e inserisce i pedipalpi uno dopo l’altro all’interno dell’apertura genitale femminile. I piccoli in genere superano l’inverno all’interno del cocoon. L. triangularis si presenta come ottimo candidato per rivestire il ruolo di ragno dell’anno: oltre a trattarsi di una specie comune, facilmente ritrovabile in natura e appartenente ad una famiglia estremamente ricca e diversificata, essa mostra anche aspetti biologici molto peculiari. Un esempio dell’interessante biologia di questa specie è fornito dalla femmina, che attrae i maschi nella tela grazie ad un feromone. Inoltre una volta effettuato l’accoppiamento, i maschi rimangono a “sorvegliare” la femmina, in modo da difenderla dall’intrusione di altri maschi e assicurare la trasmissione del proprio patrimonio genetico alle generazioni successive. Anche quest’anno l’autunno sarà il periodo migliore per osservare il ragno dell’anno. Dopo avere individuato la tela tra i cespugli avvicinatevi e guardate da vicino!

Contatti Italia

Dr. Marco Isaia, Dipartimento di Scienze della Vita e Biologia dei Sistemi, Università di Torino, Via Accademia Albertina, 13 - 10123 Torino marco.isaia(a)unito.it

Europese Spin van het Jaar 2014

Driehoekbaldakijnspin – Linyphia triangularis (Clerck 1757) Als ‘Spin van het Jaar 2014’ is Linyphia triangularis gekozen, de Driehoeksbaldakijnspin. Ons land kent vele, vaak erg kleine soorten baldakijnspinnen. In heel Europa wordt het onderzoek aan deze Spin van het jaar 2014 extra gestimuleerd. EIS-Nederland verzamelt dit jaar zoveel mogelijk waarnemingen van deze spinnensoort in Nederland. De Driehoeksbaldakijnspin Linyphia triangularis is uitgekozen als Spin van het Jaar 2014. Ze wordt ook wel Herfstspin en Herfsthangmatspin genoemd. De Driehoeksbaldakijnspin is een zeer algemene soort uit de familie van de Baldakijnspinnen (Linyphiidae). Dit is de grootste spinnenfamilie in ons land, waartoe ongeveer een derde van de uit Nederland bekende soorten behoort. Veel soorten uit deze familie zijn erg klein, maar een volwassen  Driehoeksbaldakijnspin behoort tot de grotere soorten en is daardoor gemakkelijk te vinden. Baldakijnspinnen zijn webbouwende spinnen die ondersteboven onder hun baldakijnweb hangen, kaken en buikzijde naar boven, rugzijde omlaag. Boven het web zitten meestal spandraden waar insecten tegenaan vliegen, naar beneden vallen en op het web terecht komen, waar de spin ze door het web heen bijt en onder het web trekt. De Driehoeksbaldakijnspin bouwt zijn web in struiken en op boomtakken op uiteenlopende terreinen. Op heideterreinen is hij algemeen op struikheide te vinden en ook op de vliegdennen en andere bomen en struiken. Hij komt ook in tuinen voor in hogere planten, op struiken en in heggen. De soort is door het gehele land te vinden op dit soort vegetaties, die de juiste structuur bieden voor het ophangen van zijn web Een volwassen Driehoeksbaldakijnspin meet ongeveer 6 mm, met de poten meegerekend ongeveer 10 mm. Het is een beigekleurige spin met aan de rugzijde van het achterlijf een bruinige bladfiguur die door wit omzoomd is. De zijkant van het achterlijf is in het midden donker gekleurd, terwijl dat donkere veld aan drie zijden door wit is omzoomd, waardoor een min of meer driehoekige figuur wordt gevormd, vandaar de naam van deze soort. Andere bruikbare kenmerken zijn de witte boog rond een zwart veld boven de spintepels aan de achterlijfspunt. Van achteren gezien is de soort daaraan direct te herkennen. Een donkere gaffelvormige tekening met twee parallele, naar voren wijzende uitlopers midden op het kopborststuk ivormt nog een extra hulpmiddel. Bij de mannetjes is de tekening van kopborststuk en achterlijf in de jongere stadia nog wel te herkennen, maar als zij na de laatste vervelling volwassen zijn geworden is het achterlijf meer cylindervormig en van de rugtekening en witte banden is niet veel meer terug te vinden. Bovendien hebben volwassen mannetjes opvallend grote, uiteen wijkende kaken. Volwassen mannetjes en wijfjes kan men onder hun webben zien hangen in de late zomer en herfst, van eind juli tot end oktober, vrouwtjes soms nog later. Volwassen mannetjes zoeken de vrouwtjes op in hun web en verblijven daar enige tijd. De bedoeling is dat in 2014 de verspreiding in ons land en in heel Europa nauwkeuriger in kaart wordt gebracht. Bovendien willen we dit jaar ook extra kennis over de biologie van de soort verzamelen. Gevraagd wordt waarnemingen en bijzonderheden van deze soort door te geven aan Peter van Helsdingen, EIS-Nederland, Postbus 9517, 2300 RA Leiden (peter.vanhelsdingennaturalis.nl). U kunt via die weg ook een digitaal invulformulier opvragen om waarnemingen over de biologie van de soort te kunnen doorgeven. Wij willen graag weten wanneer de soort in ons land volwassen wordt, tot wanneer de mannetjes nog worden gezien en de positie van het web in de vegetatie. In 2015 zullen de resultaten worden gepubliceerd. De keuze van de Spin van het Jaar komt democratisch tot stand via voorstellen uit alle Europese landen, waarna een commissie hieruit vijf soorten selecteert, waaruit per land een soort wordt gekozen. Het is een jaarlijks terugkerend project van de ESA, de European Society of Arachnology. Een belangrijk criterium voor de ‘Spin van het jaar’ is dat de soort in alle landen van Europa moet voorkomen, omdat anders immers sommige landen uitgesloten zouden worden. Het doel van het project is om ieder jaar het onderzoek aan één spinnensoort te stimuleren en voor heel Europa nieuwe gegevens te verzamelen, over verspreiding, maar ook over de biologie van de soort. Op die manier wordt ook aandacht gevraagd voor spinnen in het algemeen.

Contact Nederland

Peter van Helsdingen, EIS-Nederland, Postbus 9517, 2300 RA Leiden peter.vanhelsdingen(a)naturalis.nl

Europejski pająk roku 2014

Osnuwik pospolity – Linyphia triangularis (Clerck 1757) Zwycięzca tegorocznego głosowania reprezentuje rodzinę osnuwikowatych (Linyphiidae). Należy ona do najliczniejszych spośród wszystkich pająków i obejmuje ok. 4460 znanych gatunków, z tego ok. 1250 występuje w Europie, a ok. 300 - w Polsce. Osnuwikowate to na ogół pająki czarne lub brązowe, małe lub bardzo małe, nie przekraczające 2-4 mm długości. Większość z nich buduje sieci łowne w kształcie płachty lub hamaka, zawieszonego wśród roślin, czasami na pniach drzew, na powierzchni skał lub wprost na ziemi. Osnuwik pospolity występuje w całej Europie, z wyjątkiem Islandii – od niżu – po średnie wysokości w górach i zdecydowanie odróżnia się od innych przedstawicieli swej rodziny: ma większe rozmiary ciała (5-7 mm), wyraźny wzór barwny i charakterystyczną sieć. Głowotułów jest zwykle beżowo-brązowawy z ciemniejszym marginesem. Czarny pasek środkowy rozdwaja się ku przodowi na kształt kamertonu. Odwłok jest biały lub żółtawy, z szerokim, nieregularnym wzorem wzdłuż części środkowej i z ciemnymi plamami po bokach. Spód ciała jest brązowy lub czarny, zaś nogi – beżowo-żółtawo-brązowawe, długie i delikatne. Samce są nieco mniejsze od samic, a ich odwłok - smuklejszy. U osobników dojrzałych płciowo (podobnie jak u innych pająków) nogogłaszczki zakończone są aparatami kopulacyjnymi, przypominającymi rękawice bokserskie. Istnieje ryzyko pomylenia osnuwika pospolitego z Linyphia tenuipalpis, ale ten ostatni jest nieco mniejszy i zamieszkuje cieplejsze stanowiska. W przypadku wątpliwości należy zbadać narządy kopulacyjne pod mikroskopem. Pod względem wymagań środowiskowych L. triangularis należy do mało wybrednych generalistów. Zamieszkuje lasy, zarośla, parki, ogrody, pola i łąki. Występuje tam zwykle w dużych liczebnościach, odgrywając ważną rolę w powiązaniach troficznych. Osnuwik pospolity buduje sieci wśród wyższych traw i ziół, a przede wszystkim wśród gałęzi drzew i krzewów. Ulubionym miejscem są małe sosny i jałowce, które późnym latem wręcz oplata licznymi konstrukcjami; każda składa się z poziomej, gęsto utkanej płachty, umocowanej od dołu licznymi nićmi i wspomaganej od góry przez chaotyczną plątaninę. Zadaniem tej ostatniej jest stworzenie bariery dla przelatujących owadów, które, zaplatane w nici, opadają na płaszczyznę łowną. Tam  są atakowane przez właściciela sieci, który oczekuje po spodniej stronie płachty („brzuchem” do góry). Ofiarami osnuwika padają głównie małe muchówki (np. meszki, komary), ale także błonkówki, sieciarki czy chrząszcze. Dorosłe (=dojrzałe płciowo) osobniki można spotkać od sierpnia do października. Wtedy też przystępują do rozrodu. Samce, zwabione feromonami, wyczekują na okazję na peryferiach sieci samicy lub w pobliżu. W czasie kopulacji partnerzy siedzą naprzeciwko siebie, odwróceni „do góry brzuchami”, a samiec na przemian wprowadza swe aparaty kopulacyjne do otworów kopulacyjnych samicy. Zdarza się, że pilnuje zaplemnionej samicy, opędzając innych zalotników: w ten sposób zwiększa szanse własnych genów. Jaja składane są w kokonie i zimują, a młode wylęgają się wiosną. Jeśli dotychczas nie odkryliście pajęczego piękna, warto zacząć właśnie od naszego tegorocznego bohatera, wszak z racji częstości występowania i łatwości obserwacji Linyphia triangularis może stanowić atrakcyjny obiekt naukowych badań i amatorskich obserwacji. Christoph Hörweg & Marek Michał Żabka,

Contact Poland

Prof. Dr. hab. Marek Michał Żabka, Katedra Zoologii, UPH w Siedlcach, marekzabka(a)uph.edu.pl

Årets europeiska spindel 2014

Ängsbaldakinspindel – Linyphia triangularis (Clerck 1757) Ängsbaldakinspindeln Linyphia triangularis tillhör familjen mattvävare, Linyphiidae. Arten beskrevs 1757 av Carl Clerck. Näst efter hoppspindlarna är mattvävarna den artrikaste spindelfamiljen. Det är beskrivet 4 461 arter mattvävare. I Europa känner man idag till 1 248 arter, i Sverige 300 arter. Mattvävare bygger ett karakteristisk mattformat nät, därav deras svenska namn. Ängsbaldakinspindeln är ingen stor spindel, med en kroppslängd på 4,5-7 mm, men betydligt större än de flesta andra mattvävare. Den har också tydliga mönster på bakkroppen vilket de flesta mattvävare saknar. På den bruna framkroppen finns ett mörkt framåt gaffeldelat längsband som gör den lätt att skilja från närstående arter. Linyphia triangularis är den mattvävare som man oftast ser. Arten finns i större delen av de tempererade delarna av Europa och norra Asien. Den är känd från alla europeiska länder utom Island och lever både i låglänta områden och högt uppe i bergsområden. Arten finns i större delen av Sverige, men saknas i nordligaste Norrland och i fjällen. Den är en vanlig art som inte är det minsta hotad. Ängsbaldakinspindeln lever inte bara på ängar utan är ofta ännu vanligare i skogsbryn, glesa skogar och i unga trädplanteringar med en undervegetation av gräs och örter. Den lever en bit upp i vegetationen, i fält- och buskskikten. På marken är den sällan. Man hittar den ofta även i fuktiga skogar, i parker och trädgårdar. Det mattformade nätet spinner ängsbaldakinspindeln i ris, grästuvor, småbuskar eller liknande. Liksom hos de flesta mattvävare består nätet av en horisontell matta med ovan ett glesa vertikala och till synes slumpmässigt anordnade fästtrådar från mattan mot underlaget. Ovanpå mattan finns också ett par dm långa, glest liggande trådar som går uppåt och är fästade på vegetation ovanför mattan. Flygande insekter som flyger emot dessa trådar faller ofta och hamnar då på mattans ovansida. Där blir de attackerade av spindeln som hänger på mattans undersida. Spindeln springer på undersidan mot bytet (som är på ovansidan), biter igenom mattan och sprutar sitt gift in i bytet. De flesta bytena består av små insekter som myggor, småflugor och skalbaggar. Honorna är för det mesta något större än hanarna. Framkroppen är ljusbrun med mörkare kanter och ett mörkt mittband som delar sig i två framåt som hos en stämgaffel. Bakkroppen har en ljus, nästan vit grundfärg. På ovansidan finns ett brett, flikigt och bladliknande brunt band. Detta band kan liknas vid ett antal trianglar som överlappar varandra. Det är dessa som gett arten dess artepitet triangularis. På bakkroppens sidor finns bruna fläckar och längsband. Bakkroppens undersida är mörkbrun-svart. Benfärgen är ljusare brun med en grönaktig ton. Hanarna är mörkare och smalare, särskilt bakkroppen samt har längre ben. Vuxen blir ängsbaldakinspindeln i augusti. Man kan sedan hitta vuxna honor in i oktober och t.o.m. enstaka i början av november. Hanarna blir vuxna tidigare men lever inte lika länge. Parningsbiologin är extra intressant. Parningen sker framför allt i september. Hanen har då tagit sig till honans nät. Honorna attraherar hanarna med sin doft (med sexaualhormoner). Vid parningen sitter bägge i nätet med ansiktena mot varandra, hanens sticker in sina pedipalper, ett i taget, i honans parningsorgan på bakkroppens undersida. Hanarna vaktar sedan en tid honorna som de har parat sig med från andra hanar under. Förutom att skydda honorna så innebär det att hanen försäkrar sig att avkomman är hans. Honan tillverkar en äggkokong innan hon dör. I denna övervintrar spindelungarna som nykläckta. Men allt är långtifrån känt om denna intressanta spindelart. Det finns en art som är mycket lik ängsbaldakinspindeln och som också är nära släkt, nämligen den sällsynta stenbalakinspindeln, Linyphia tenuipalpis. Individer hos denna mer värmeälskande art är något mindre. Man hittar arten bl.a. bland stenar i rasbranter och stenskravel, samt på solvarma ljunghedar, oftast nära vatten. Den är hittills bara funnen i sydöstra Götaland i Sverige, Skåne, Blekinge, Småland och Öland. Individer av stenbaldakinspindeln blir vuxna tidigare än av ängsbaldakinspindeln, redan från slutet av juni. Säkert går de bara att skilja från varandra genom att jämföra parningsorganen i mikroskop. Att ängsbaldakinspindeln Linyphia triangularis blev årets europeiska spindel var inte någon överraskning då den både är vanlig i nästan hela Europa, men också en spindel med ett vackert spindelnät som man lägger märke till. De daggfyllda näten är lätta att se under morgnar på sensommaren och den tidiga hösten. Ta då en närmare titt för där kan ni hitta spindeln hängande upp och ned på nätmattans undersida, där hon väntar på att ett byte ska ramla ned. Kanske kan ni hitta nät med ett par och fundera över deras intressanta parspel. Christoph Hörweg och Lars J. Jonsson

Kontakt Sverige

Lars J. Jonsson, Högskolan Kristianstad, Sektionen för Lärande och miljö, 291 88 Kristianstad lars.jonsson(a)hkr.se