Europejski pająk roku 2014
Osnuwik pospolity – Linyphia triangularis (Clerck 1757)
Zwycięzca tegorocznego głosowania reprezentuje rodzinę osnuwikowatych (Linyphiidae). Należy ona do najliczniejszych spośród wszystkich pająków i obejmuje ok. 4460 znanych gatunków, z tego ok. 1250 występuje w Europie, a ok. 300 – w Polsce.
Osnuwikowate to na ogół pająki czarne lub brązowe, małe lub bardzo małe, nie przekraczające 2-4 mm długości. Większość z nich buduje sieci łowne w kształcie płachty lub hamaka, zawieszonego wśród roślin, czasami na pniach drzew, na powierzchni skał lub wprost na ziemi.
Osnuwik pospolity występuje w całej Europie, z wyjątkiem Islandii – od niżu – po średnie wysokości w górach i zdecydowanie odróżnia się od innych przedstawicieli swej rodziny: ma większe rozmiary ciała (5-7 mm), wyraźny wzór barwny i charakterystyczną sieć. Głowotułów jest zwykle beżowo-brązowawy z ciemniejszym marginesem. Czarny pasek środkowy rozdwaja się ku przodowi na kształt kamertonu. Odwłok jest biały lub żółtawy, z szerokim, nieregularnym wzorem wzdłuż części środkowej i z ciemnymi plamami po bokach. Spód ciała jest brązowy lub czarny, zaś nogi – beżowo-żółtawo-brązowawe, długie i delikatne.
Samce są nieco mniejsze od samic, a ich odwłok – smuklejszy. U osobników dojrzałych płciowo (podobnie jak u innych pająków) nogogłaszczki zakończone są aparatami kopulacyjnymi, przypominającymi rękawice bokserskie.
Istnieje ryzyko pomylenia osnuwika pospolitego z Linyphia tenuipalpis, ale ten ostatni jest nieco mniejszy i zamieszkuje cieplejsze stanowiska. W przypadku wątpliwości należy zbadać narządy kopulacyjne pod mikroskopem.
Pod względem wymagań środowiskowych L. triangularis należy do mało wybrednych generalistów. Zamieszkuje lasy, zarośla, parki, ogrody, pola i łąki. Występuje tam zwykle w dużych liczebnościach, odgrywając ważną rolę w powiązaniach troficznych.
Osnuwik pospolity buduje sieci wśród wyższych traw i ziół, a przede wszystkim wśród gałęzi drzew i krzewów. Ulubionym miejscem są małe sosny i jałowce, które późnym latem wręcz oplata licznymi konstrukcjami; każda składa się z poziomej, gęsto utkanej płachty, umocowanej od dołu licznymi nićmi i wspomaganej od góry przez chaotyczną plątaninę. Zadaniem tej ostatniej jest stworzenie bariery dla przelatujących owadów, które, zaplatane w nici, opadają na płaszczyznę łowną. Tam są atakowane przez właściciela sieci, który oczekuje po spodniej stronie płachty („brzuchem” do góry).
Ofiarami osnuwika padają głównie małe muchówki (np. meszki, komary), ale także błonkówki, sieciarki czy chrząszcze.
Dorosłe (=dojrzałe płciowo) osobniki można spotkać od sierpnia do października. Wtedy też przystępują do rozrodu. Samce, zwabione feromonami, wyczekują na okazję na peryferiach sieci samicy lub w pobliżu. W czasie kopulacji partnerzy siedzą naprzeciwko siebie, odwróceni „do góry brzuchami”, a samiec na przemian wprowadza swe aparaty kopulacyjne do otworów kopulacyjnych samicy. Zdarza się, że pilnuje zaplemnionej samicy, opędzając innych zalotników: w ten sposób zwiększa szanse własnych genów. Jaja składane są w kokonie i zimują, a młode wylęgają się wiosną.
Jeśli dotychczas nie odkryliście pajęczego piękna, warto zacząć właśnie od naszego tegorocznego bohatera, wszak z racji częstości występowania i łatwości obserwacji Linyphia triangularis może stanowić atrakcyjny obiekt naukowych badań i amatorskich obserwacji.
Christoph Hörweg & Marek Michał Żabka,
Contact Poland
Prof. Dr. hab. Marek Michał Żabka, Katedra Zoologii, UPH w Siedlcach, marekzabka(a)uph.edu.pl
