Spider of the year 2025 – PO

Europejski Pająk Roku 2025

Segestria senoculata (Linnaeus, 1758)

czyhak sześciooki (= czyhak sadowiec)

Informacje

Czyhak sześciooki Segestria senoculata (Linnaeus, 1758) należy do rodziny czyhakowatych (Segestriidae). Na całym świecie obejmuje ona 5 rodzajów i 181 gatunków.  Rodzaj Segestria liczy 22 gatunki, z czego 8 występuje w Europie.

Rozmieszczenie, środowisko życia i zagrożenia

Segestria senoculata występuje w Palearktyce. W Europie zamieszkuje wysokości od poziomu morza, po górną granicę lasów. W Alpach i Karpatach sięga do 2200 m n.p.m. Jest pospolitym gatunkiem leśnym, żyje pod korą i w jej szczelinach, pod kłodami i pryzmami drewna i kamieni.

Opis

Samice Segestria senoculata mierzą od 7 do 10 mm. Samce są nieco mniejsze: 6-9 mm. Obie płci mają podobny wzór barwny. Głowotułów jest połyskująco brązowy, odwłok owalny, beżowy/szary z charakterystycznym wzorem ciemnobrązowych przewężeń i zakoli. Ponieważ przypomina to ubarwienie żmii zygzakowatej, gatunek bywa nazywany snake-back spider. Nogi czyhaka są brązowe, pierwsze 3 pary skierowane są do przodu, a czwarta do tyłu.

W odróżnieniu od większości pająków, które mają osiem oczu, Segestria senoculata ma ich sześc. Są one ułożone po dwa w trzech grupach i tworzą wzór litery H.

Sposób życia

Podobnie jak inne gatunki z tego rodzaju, czyhak sześciooki jest głownie aktywny nocą. Po połowu ofiar buduje rurkowate sieci pod korą, w jej szczelinach, wśród drewna i kamieni. Od wejścia rozciągają się promieniste nici, które naprowadzają ofiary w kierunku czyhającego pająka i przekazują wibracje.

Podczas pory godowej, która trwa niemal cały rok, samiec opuszcza swą rurkowatą sieć i rusza na poszukiwanie samicy. Gdy ją znajdzie, wprawia jej sieć w wibracje i czeka na odzew. Jeśli samica nie okazuje agresji, dochodzi do kopulacji. W jej trakcie samiec przytrzymuje odwłok samicy szeroko rozwartymi szczękoczułkami.

Zapłodnione jaja są otaczane kokonem; każdy zawiera od 60 do 180 jaj. Podobnie jak pokrewne gatunki środkowoeuropejskie, Segestria senoculata potrzebuje ok. dwóch lat do osiągnięcia dojrzałości płciowej.

Pokrewne gatunki

W Europie Środkowej występują dwa inne gatunki rodzaju Segestria. Segestria bavarica  mierzy do 14 mm, a ciemne plamy na odwłoku nie łączą się w jednolity wzór. Segestria florentina  mierzy do 22 mm, a ciało jest w całości czarne.

Powody wyboru Segestria senoculata Europejskim Pająkiem Roku 2025?

Po pierwsze, jest reprezentantem rodziny czyhakowatych, a żaden jej gatunek nie był dotychczas wyróżniany. Po drugie, to dobra okazja, aby poznać kilka charakterystycznych cech tej rodziny: sześć oczu (zamiast ośmiu), rurkowate sieci i ułożenie nóg. Po trzecie, wybór daje szanse na spopularyzowanie gatunku i zwrócenie uwagi na zmniejszającą się liczbę jego naturalnych środowisk i mikrośrodowisk. Po czwarte, badacze mają nadzieję na uzyskanie danych o biologii i rozmieszczeniu geograficznym oraz na wzbogacenie dokumentacji fotograficznej.

Tekst: Christoph Hörweg i Norbert Milasowszky

Tłumaczenie na język polski: Marek Żabka